Son yıllarda şehir planlamasında sıkça gündeme gelen “15 Dakikalık Şehir” projeleri, vatandaşların temel ihtiyaçlarına yürüyerek veya bisikletle 15 dakika içinde ulaşabilmesini hedefliyor. Ancak bu fikir, birçok kesim tarafından özgürlükleri sınırlayan ve merkeziyetçi bir kontrol aracı olarak eleştiriliyor.
Eleştirenlere Göre: “Güvenlikten Ziyade Kısıtlama”
Projenin savunucuları bu modeli sürdürülebilirlik, çevresel etkiyi azaltma ve trafik yoğunluğunu düşürme gibi gerekçelerle desteklese de, bazı uzmanlar bu sistemin şehirleri “dijital çitle çevrilmiş bölgeler” haline getirebileceğini öne sürüyor.
Şehir planlaması araştırmacısı Doç. Dr. Savaş Erken şöyle diyor:
“İlk bakışta mantıklı gibi görünse de, bu sistem zamanla vatandaşları belirli alanlara hapsetme riskini taşır. Sosyal yaşamın çeşitliliğini daraltabilir ve devlet kontrolünü artırabilir.”
Komplo Değil, Gerçekçi Bir Kaygı
İnternette bazı komplo teorileriyle iç içe geçen bu eleştiriler, aslında yalnızca bir komplo değil. Şeffaf olmayan uygulamalar, yerel halkla yeterince istişare edilmeden yapılan projeler, vatandaşların kendi yaşadıkları bölgede nerede ne zaman hareket edeceklerine dair belirsizlikler yaratabiliyor.
Protestolar ve Tepkiler: “Yaşam Alanlarımıza Müdahale Etmeyin”
Londra, Paris, Melbourne ve Ottawa gibi şehirlerde, “15 Dakikalık Şehir” konseptiyle geliştirilen projelere karşı protestolar düzenlendi. Göstericiler, bu sistemin zamanla hareket özgürlüğünü kısıtlayan bir düzene dönüşebileceğini savunuyor.
Alternatif Öneri: Erişilebilirlik Evet, Kısıtlamasız Olmalı
Eleştiren uzmanlara göre ulaşılabilir bir kent hedefi doğru olmakla birlikte, bu hedef zorunlu sınırlar ve merkezi kontrolle değil, gönüllülük ve çeşitlilik esasına göre tasarlanmalı. İnsanların kendi yaşam akışlarını, şehir tarafından belirlenmiş perimetrelere sıkıştırmak yerine, altyapı destekli esnek çözümler tercih edilmeli.
biralanya.com | Şehirler Nasıl Dönüşüyor, Kim Yön Veriyor?
